Siáⁿ-mih sī lîn-koân kong-iok 什麼是人權公約 Tī Liân-ha̍p Kok Hiàn-chiong chiân-giân ū kóng--tio̍h, ūi-tio̍h mài hō͘ lîn-lūi koh siū tio̍h chìn-chêng nn̄g kái sè-kài tāi-chiàn chò sêng ê khó͘-lān, 在《聯合國憲章》前言中提到,為了避免人類再有可能受到如同前兩次世界大戰所帶來的苦難, Liân-hap Kok tiông-sin in tùi lîn-koân kah pêng-téng ê khòaⁿ-tiōng ê koat-sim. 聯合國重申他們對人權及平等之重視的決心。 Liân-hap Kok tī it kiú sù pat nî thong-kè Sè-kài Lîn-koân Soan-giân (Universal Declaration of Human Rights), soan-sī ki-pún lîn-koân su-iàu ū phó͘-phiàn ê pó-chiòng. 聯合國在1948年通過《世界人權宣言》(Universal Declaration of Human Rights ),宣示了基本人權需要得到普遍的保障。 Liân-āu koh thong-kè chióng-chióng lîn-koân kong-iok lâi lo̍k-si̍t tùi ki-pún lîn-koân ê pó-chiòng 之後再透過各項人權公約來達到對基本人權的落實。
Siáⁿ-mih sī he̍k-sim lîn-koân kong-iok 什麼是核心人權公約 Tī lîn-koân kong-iok lāi, ū káu ê hek-sim lîn-koân kong-iok. 在人權公約中,有九部「核心人權公約」。
Siau-tû It-chhè Hêng-sek Chéng-cho̍k Kî-sī Kok-chè Kong-iok 消除一切形式種族歧視國際公約 Kong-bîn Kah Chèng-tī Koân-lī Kok-chè Kong-iok 公民與政治權利國際公約 Keng-chè Siā-hōe Bûn-hòa Koân-lī Kok-chè Kong-iok 經濟社會文化權利國際公約 Siau-tû Tùi Hū-lú It-chhè Hêng-sek Kî-sī Kong-iok 消除對婦女一切形式歧視公約 Kìm-chí Khok-hêng Kah Kî-thaⁿ Chân-lím, M̄ Lîn-tō Iah-sī Ū Lio̍k Lîn-keh Ê Thāi-gū Iah-sī Chhú-hoa̍t Kong-iok 禁止酷刑和其他殘忍、不人道或有辱人格的待遇或處罰公約 Gín-á-lâng Khoân-lī Kong-iok 兒童權利公約 Pó-hō͘ Só͘-ū Î-sóa Kang-lâng Kah Ka-têng Sêng-oân Koân-lī Kong-iok 保護所有移徙工人及其家庭成員權利國際公約 Sin-sim Chiòng-gāi Chiá Koân-lī Kong-iok 身心障礙者權利公約 Pó-hō͘ Só͘-ū Lâng Bōe Hō͘ Lâng Kiông-pek Sit-chong Kok-chè Kong-iok 保護所有人免遭強迫失蹤國際公約 Liân-hap Kok he̍k-sim lîn-khoân kong-iok 聯合國核心人權公約 He̍k-sim lîn-khoân kong-iok kah kî-thaⁿ kong-iok bô kāng ê só͘-chāi tī, kok he̍k-sim lîn-khoân kong-iok lóng ē thong-kè it-tēng ê kui-hoān, siat-tì to̍k-li̍p ê choan-ka úi-oân hōe. 核心人權公約與其它公約不同之處在於,各核心人權公約皆透過一定的規範設置了獨立的專家委員會。 lî-chhiáⁿ ē chiàu kui-hoān tùi tè-iok kok chìn-hêng tui-chong kah kàm-tok, kiám-sī tè-iok kok kám ū khak-si̍t lo̍k-si̍t kong-iok ê lōe-iông. 且依照規範對締約國進行追縱與監督,檢視締約國是否有確實地落實該公約的內容。
Liân-hap Kok lîn-koân kong-iok kah Tâi-oân ū siáⁿ-mih koan-hē 聯合國人權公約跟台灣有什麼關係 Thán-pe̍h kóng, bô ti̍t-chiap ê koan-hē, Tâi-oân m̄ sī Liân-ha̍p Kok ê hōe-oân, chū-liân sī bô-hoat-tō͘ chiâⁿ-chò tè-iok kok. 直白地說,沒有直接關係,台灣並非聯合國的會員國,自然無法成為締約國。 In-ūi án-ne he̍k-sim lîn-koân kong-iok ê sím-cha ki-chè, tio̍h bô-hoat-tō͘ leh Tâi-oân chìn-hêng. 因此核心人權公約的監督審查機制,也就無法在台灣進行。 Nā-sī bô lâng kàm-tok, koh chài hó ê siūⁿ-hoat, lí-liām, chin ū khó-lêng kan-na sī siūⁿ-siūⁿ--ê--niā-niā, in-ūi án-ne Tâi-oân hoat-tián chhut Tâi-oân bô͘-sek. 在沒有一定的監督下,再好的精神、理念,很容易都只是空想,因台灣發展出了「台灣模式」。
Tâi-oân bô͘-sek 台灣模式 Só͘-ui Tâi-oân bo͘-sek, siú-sian sī ài ùi Li̍p-hoat-īⁿ thong-kè lîn-koân kong-iok si-hêng hoat, hō͘ kong-iok tēng-tēng ê lōe-iông tī Tâi-oân ū hoat-lu̍t ê hāu-le̍k. 所謂的台灣模式,首先是由立法院通過人權公約施行法,使公約所訂定的內容在台灣能具備法效力。 Sòa--lo̍h-lâi si iau-chhiáⁿ Liân-ha̍p Kok ê lîn-koân choan-ka lâi Tâi-oân, pí-chiàu kî-thaⁿ tè-iok kok ê liû-têng lâi sím-cha, lâi kàm-tok chèng-hú kám ū leh thui-tōng lîn-koân ê pó-chiong. 再來是邀請聯合國的人權專家來台灣,比照其它締約國的流程來進行審查,來監督政府確實推動人權保障。
Siau-tû It-chhè Hêng-sek Chéng-cho̍k Kî-sī Kok-chè Kong-iok 消除一切形式種族歧視國際公約 Kong-bîn Kah Chèng-tī Koân-lī Kok-chè Kong-iok 公民與政治權利國際公約 Keng-chè Siā-hōe Bûn-hòa Koân-lī Kok-chè Kong-iok 經濟社會文化權利國際公約 Siau-tû Tùi Hū-lú It-chhè Hêng-sek Kî-sī Kong-iok 消除對婦女一切形式歧視公約 Gín-á-lâng Khoân-lī Kong-iok 兒童權利公約 Sin-sim Chiòng-gāi Chiá Koân-lī Kong-iok 身心障礙者權利公約 Tâi-oân kok lāi ū hoat-lu̍t hau-lek ê lîn-koân kong-iok 台灣國內法效力之核心人權公約 Chit phiⁿ bûn-chiong beh lâi siāu-kài ê Sin-sim Chiòng-gāi Chiá Koân-lī Kong-iok, mā iōng Tâi-oân bo͘-sek lâi chìn-hêng--ê. 而本文即將要介紹的《身心障礙者權利公約》也就是台灣模式下進行的。
Siáⁿ-mih sī Sin-sim Chiòng-gāi Chiá Koân-lī Kong-iok (CRPD) 什麼是《身心障礙者權利公約》(CRPD) 本公約宗旨係促進、保障與確保所有身心障礙者完整及平等享有所有人權及基本自由,並促進對身心障礙者固有尊嚴之尊重。 ——引述自《身心障礙者權利公約修正草案》——第1條——宗旨 Sin-sim Chiòng-gāi Chiá Koân-lī Kong-iok (Convention on the Rights of Persons with Disabilities kán-chheng CRPD) 《身心障礙者權利公約》(Convention on the Rights of Persons with Disabilities 簡稱CRPD) Kah i ê miâ kāng-khoán tio̍h sī chi̍t ê pó-chiong sin-sim chiòng-gāi chiá ê kip-un lîn-koân ê kong-iok. 顧名思義就是一部保障身心障礙者基本人權的公約。 Nā án-ne, āu-chi̍t ê būn-tê tio̍h sī, siáⁿ-mih khoán ê lâng, ē-tàng kiò chò chiòng-gāi chiá. 那麼我們的下一個問題便是,什麼樣的人,能被稱作障礙者。
Siáng sī chiòng-gāi chiá 誰是障礙者 身心障礙者包括肢體、精神、智力或感官長期損傷者,其損傷與各種障礙相互作用,可能阻礙身心障礙者與他人於平等基礎上完整且有效地參與社會。 ——引述自《身心障礙者權利公約修正草案》——第1條——宗旨 It-poaⁿ ê lâng tùi chiòng-gāi chiá siⁿ chò siáⁿ khoán, èng-kai ê siūⁿ tio̍h thê pe̍h-chhiú-thn̄g a̍h-sī chē lûn-í--ê. 一般大眾對於障礙者的想象,大概會是拿著白手杖或坐輪椅的人。 M̄-koh lán ùi CRPD ê chong-chí, ē-sái khòaⁿ tio̍h lāi-bīn tùi chiòng-gāi ê tēng-gī kî-si̍t pí it-poaⁿ lâng lí-kái ê koh khah kóng-hoàn. 但我們從CRPD中的宗旨中,可以看到當中對於障礙的定義其實比一般的大眾所理解的還要廣。
肯認身心障礙是一個演變中之概念,身心障礙是功能損傷者與阻礙他們在與其他人平等基礎上完整及切實地參與社會之各種態度及環境障礙相互作用所產生之結果 ——引述自《身心障礙者權利公約修正草案》——前言——第e 點 CRPD kóng chiòng-gāi sī chi̍t ê ián-piàn tiong ê khài-liām, che sī siáⁿ-mih ì-sù? CRPD提到了障礙是一個演變中的概念,這是什麼意思?
Chiòng-gāi sī chi̍t ê ián-piàn tiong ê khài-liām 障礙是一個演變中之概念 Tī le̍k-sú siōng, tāi-chiòng tùi chiòng-gāi chiá ê khòaⁿ hoat, ē-sái hun chò Chû-siān Bô͘-sek, I-liâu Bô͘-sek, Siā-hōe Bô͘-sek. 在歷史上,大眾對於障礙者的不同看法,可以分為慈善模式(Charity Approach )、醫療模式(Medical Approach )、社會模式(Social Approach )。 Tī Siā-hōe Bô͘-sek siōng, koh ū Lîn-koân Bô͘-sek. 在社會模式之上,還有人權模式(Human Rights Approach )。
Chû-siān Bô͘-sek 慈善模式 Chû-siān Bô͘-sek līn-ûi chiòng-gāi chiá in-ui in bô-hoat-tō͘ khò ka-kī, su-iàu siā-hōe ê kiù-chè kah hó-ì chiah ū hoat-tō͘ seng-oa̍h. 慈善模式認為障礙者因自身障礙而無法自食其力,需仰賴社會救濟及善意才能生活。 Ùi chit ê koan-tiám lâi khòaⁿ, chiòng-gāi chiá bē hō͘ lâng tòng-chò ū chū-chú sèng ê lâng, mā bô siā-hōe chham-ú lêng-le̍k, sī kan-na ē-tàng chiap-siu pa̍t-lâng ê pang-chō͘ ê tùi-siōng. 在這個觀點下,障礙者不被視為有自主性的人,也沒有社會參與能力,只能是接受幫助的對象。 In-ui án-ne, chiòng-gāi chiá ê kò-lîn ì-goān chū-liân bē siū tio̍h tiōng-sī, seng-oa̍h tiong ê tāi-chì ki-pún siōng lóng sī hō͘ chû-siān tan-ūi kah pa̍t-lâng koat-tēng--ê. 因此障礙者的個人意願自然不被重視,生活中的大小事基本上都由慈善單位與他人決定。 Tī chit ê bô͘-sek lâi khòaⁿ, tùi chiòng-gāi ê kài-tēng, sī tī chiòng-gāi chiá kò-lîn sin--siōng. 此模式下,對障礙的界定,是在障礙者個人身上。
Tio̍h sī kóng, chi̍t ê lâng nā-sī in-ūi i ka-kī ê chōng-hóng bô hoat-tō͘ khò ka-kī kè-li̍t, su-iàu khò chû-siān thoân-thé ê sî-chūn, gún ê kóng i sī chiòng-gāi chiá. 也就是說,一個人因為自身狀態無法自食其力,需要仰賴慈善團體、社會政策時,我們會說他是障礙者。
I-liâu Bô͘-sek 醫療模式 I-liâu Bô͘-sek kā chiòng-gāi chiá tòng chò ū khih-sún ê lâng, lî-chhiáⁿ in ê khih-sún tio̍h sī chō-sêng chiòng-gāi chiá bô-hoat-tō͘ khò ka-kī kè-li̍t ê goân-in. 醫療模式將障礙者視為有缺損的人,而這些缺損則是造成障礙者無法自食其力的原因。 Ùi I-liâu Bô͘-sek lâi khòaⁿ, in līn-ûi chit chióng khih-sún sī ū hoat-tō͘ siu-lí ê, chiòng-gāi chiá nā-sī chiap-siu tī-liâu tio̍h ē-tàng khò ka-kī kè-li̍t--ah. 在醫療模式下,認為這些缺損是可以被修正的,障礙者在接受治療後便能自食其力。
Tī chit ê bô͘-sek lâi kóng, tùi chiòng-gāi ê kài-tēng kah chû-siān bô͘-sek kāng-khoán, sī tī chiòng-gāi chiá sin--siōng. 在此模式下,對障礙的界定,與慈善模式相同,是基於障礙者個人身上。 Tio̍h sī kóng, chi̍t ê lâng nā-sī hō͘ i-liâu thé-hē phòaⁿ-tēng sī ū kong-lêng khih-sún--ê, su-iàu thong-kè tī-liâu chiah ū châi-tiāu khò ka-kī kè-li̍t, gún tio̍h ê kóng i sī chiòng-gāi chiá. 也就是說,一個人因為被醫療體系判定為是有功能缺損,需要透過治療才能成為自食其力的人,我們會說他是障礙者。
Chû-siān Bô͘-sek kah I-liâu Bô͘-sek ê pí-kàu 慈善模式與醫療模式的比較 Chû-siān Bô͘-sek kah I-liâu Bô͘-sek ùi sî-kan lâi khòaⁿ ē-tàng kóng in sī kāng sî chûn-chāi--ê, pí-kàu tōa ê chha-pia̍t sī tī, in tùi chiòng-gāi chiá tī siā-hōe tiong seng-oa̍h ê chek-līm sêng-tam chiá bô kâng. 醫療模式與慈善模式在時間上可以說是並存的,比較大的差異是在,對於障礙者的在社會生活的責任承擔者不同。 Chû-siān Bô͘-sek sī hō͘ chû-sian ki-kò͘, ki-kim hōe, chong-kàu thoân-thé chhú-lí; 在慈善模式下,是以慈善機構、基金會、宗教團體來處理; I-liâu bô͘-sek sī hō͘ i-liâu tan-ūi, i-liâu lîn-oân, kok-ka chhú-lí. 醫療模式則由醫療單位、醫療人員、國家來進行。 Chit-nn̄g ê kāng-khoán ê só͘-chāi sī, in lóng kā chiòng-gāi ê goân-in sak hō͘ chiòng-gāi chiá sin--siōng. 而兩者相同的地方於,它們都將障礙歸因於障礙者自身。 In-ūi in bô-hoat-tō͘ khò ka-kī kè-li̍t, sī ū khih-sún--ê, lî-chhiáⁿ in koh kā chiòng-gai chiá tòng-chò bô chū-chú sèng ê chûn-chāi. 因為自身無法自食其力,是有缺損的人,且將障礙者視為沒有自主性的存在。 Só͘-í chiòng-gāi chiá kan-na ē-tàng chiap-siū chek-līm sêng-tam chiá só͘-ū ê koat-tēng. 所以障礙者只能被迫接受責任承擔者的所有決定。
Siā-hōe Bô͘-sek 社會模式 Siā-hōe Bô͘-sek kah Chû-siān, I-liâu Bô͘-sek thê-chhut chin bô kāng ê khòaⁿ-hoat. 社會模式則與慈善、醫療模式提出了十分不一樣的看法。 I bô kā chiòng-gāi khòaⁿ chò sī chi̍t ê siā-hōe būn-tê, sī siā-hōe to-iōng-sèng ê tián-hiān. 它並不將障礙視為一個社會問题,而是社會多樣性的一種展現。 Siā-hōe goân-té tio̍h ū pah-pah-khoán ê lâng, bô kâng bûn-hòa (kheh-ka, goân-chū-bîn, sin-chū-bîn), sú-iōng bô kâng gí-giân (Eng-bûn, Tâi-bûn, chhiú-gí), bô kâng hêng-tōng hong-sek (iōng kiâⁿ--ê, lûn-í, khiâ-chhia, sái-chhia), bô kâng chiap-siu chu-sìn hong-hoat (tha̍k chóa-pún chheh, thiaⁿ ū-siaⁿ tiān-chú chheh, bong tiám-lī). 社會中本來就存在著各式各樣的人,有不同文化背景(客家、原住民、新住民)、使用不同語言(英文、台文、手語)、不同行動方式(步行、輪椅、騎車、開車)、不同接收資訊管道(讀紙本書、聽有聲電子書、摸點字)。
Tī chit ê bô͘-sek lâi kóng, tùi chiòng-gāi ê kài-tēng, m̄-nā tī chiòng-gāi chiá kò-lîn sin--siōng, sī kò-lîn kah bô-hoat-tō͘ kiam-kò͘ kò-thé chha-pia̍t ê khoân-kéng ê hō͘-tōng chō-sêng--ê. 在此模式下,對障礙的界定,並非僅歸因於障礙者個人身上,是由個人以及無法兼容個體差異的環境之間的互動所造成的。 Siat-sióng chi̍t ê chêng-hêng, Tōa-kho͘--ê sī chē lûn-í ê lâng, i chē chia̍t-ūn khì chi̍t ê só͘-chāi. 設想一個情境,小胖是一位使用輪椅行動的人,他搭乘台北捷運前往某地。 Tī Siā-hōe Bô͘-sek lâi kóng, gún bē kóng Tōa-kho͘--ê sī ū chiòng-gāi--ê. 在這個社會模式下,我們不會說小胖是有障礙的。 In-ūi Tâi-pak chia̍t-ūn ū bô chiòng-gāi tiān-thui, goa̍t-tâi kah chhia-siuⁿ chi-kan mā bô gîm-á. 因為台北捷運有無障礙電梯,月台及車廂之間也沒有高低差。 Sui-liân Tōa-kho͘--ê su-iàu sú-iōng hú-kū, tio̍h sī lûn-í, lâi hêng-tōng, m̄-kò Tōa-kho͘--ê kah i tī ê khoân-kéng, Tâi-pak chia̍t-ūn, ê hō͘-tōng, bô chó͘-tòng i khì beh khì ê só͘-chāi. 雖然小胖需要使用輔具——輪椅——來行動,但小胖與他所處的環境——台北捷運——的互動,並沒有阻擋他前往目的地。 In-ui án-ne, kan-na sī Tōa-kho͘--ê bô-hoat-tō͘ kiâⁿ chit kiāⁿ tāi-chì, chiòng-gāi tī chit ê chêng-hêng tio̍h bô sǹg. 也因此,單就小胖無法步行移動這點,障礙在這個情境下並不成立。
Siā-hōe Bô͘-sek te̍k-pia̍t ê só͘-chāi tio̍h sī, i kā chiòng-gāi ê khài-liām ùi kò-lîn ê khih-sún, choán-î khì kò-lîn in-sò͘ koh ka-siōng khoân-kéng in-sò͘ só͘ hêng-sêng ê chó͘-gāi. 社會模式的特殊之處在於,它將障礙的概念從個人缺損,轉移至個人因素再加上環境因素所形成的阻礙。 Tio̍h sī kóng, chiòng-gāi chiá ū chiòng-gāi, bē-sái kan-na in-ūi chiòng-gāi chiá kò-lîn, ài kā khoân-kéng mā khó-lū li̍p-khì. 換而言之,障礙者之所以有障礙,不能僅歸因於障礙者自身,而是須將環境也考量進去。 M̄ sī chiòng-gāi chiá chō-sêng siā-hōe ê hū-tam, sī chit ê siā-hōe, tio̍h sī khoân-kéng, hō͘ lâng piàn-chò chiòng-gāi chiá. 並不是障礙者造成社會的負擔,而是這個社會——也就是環境——使人成為了障礙者。
Lîn-koân Bô͘-sek 人權模式 Lí-kái Siā-hōe Bô͘-sek ê tiōng-tiám sī tùi chiòng-gāi ê kài-tēng ê kái-piàn, tio̍h sī chiòng-gāi sī kò-lîn kah khoân-kéng nn̄g ê in-sò͘ tàu-tīn hêng-sêng--ê. 理解社會模式的重點在於,對障礙的界定的改變,也就是障礙是個人及環境兩個因素共同形成的。 Lî-chhiáⁿ kò-lîn in-sò͘ bē koh hō͘ lâng tòng chò sī siā-hōe būn-tê, su-iàu siu-lí, sī siā-hōe to-iōng-sèng ê tián-hiān. 而個人因素不再被視為是社會問題,需要被修正,而是社會多樣性的展現。 Tio̍h sī kóng, kah bô chiòng-gāi ê lâng kāng-khoán, chiòng-gāi chiá mā sī siā-hōe tiong ê chi̍t pō͘-hūn. 換而言之,如同非障礙者一樣,障礙者是社會中的一份子。 In-ūi án-ne, chèng-hú leh chè-tēng hoat-lu̍t a̍h-sī chèng-chhek ê sî-chūn, mā èng-kai kā chiòng-gāi chiá ê su-iàu khó-lū li̍p-khì. 因此,政府在制定法律或政策時,也理當將障礙者的需要考慮在內。
身心障礙的人權模式肯認身心障礙是一種社會建構,不得將損傷視為剝奪或限制人權的正當事由。這一模式承認身心障礙是身分的幾個層次之一。因此,身心障礙的法律及政策必須考慮到身心障礙者的多樣性。此種人權模式復肯認,人權為相互依存、相互關聯及不可分割。 ——引述自《身心障礙者權利公約第6號一般性意見》 Tùi Siā-hōe Bô͘-sek lâi khòaⁿ, i kan-na tiám chhut chiòng-gāi hêng-sêng ê in-sò͘, Lîn-khoân Bô͘-sek sī tī chit ê ki-chhó͘ siōng, bêng-khak tiám chhut koan-î chiòng-gāi ê chek-līm seng-tam chiá, tio̍h sī chè-tēng hoat-lu̍t kah chèng-chhek ê kok-ka, chèng-hú. 在社會模式下,只是點出了障礙形成的因素,而人權模式則在這個基礎上,明確地點出了關於障礙的責任承擔者,也就是制定法律及政策的國家、政府。
In-ūi chiòng-gāi ê kò-lîn in-sò͘ sī siā-hōe to-iōng-sèng ê piáu-hiān, bô èng-kai sī hō͘ chiòng-gāi chiá seng-tam só͘-ū ê chek-līm. 由於障礙的個人因素是社會多樣性的表現,因此不應當是由障礙者個人承擔所有責任。 Sī táⁿ-chō chhut chit ê bô-hoat-tō͘ kiam-kò͘ to-iōng-sèng ê khoân-kéng ê kok-ka, chèng-hú, ū gī-bū hū-chek kái-siān. 而是打造出這個無法兼容多樣性的環境的國家、政府,有義務要負起責任改善。 Tû-liáu án-ne, chèng-hú leh kái-siān, tiâu-chéng ê sî-chūn, mā bô èng-kai sī tông-chêng, chû-siān ê siūⁿ-hoat, sī ài kā chiòng-gāi chiá khòaⁿ chò sī ū chū-chú sèng ê lâng. 除此之外,政府在進行改善、調整時,也不應當是以同情、慈善的心態,而是將障礙者視為一個有自主性的個體。 In-ūi tùi ki-pún lîn-koân ê tui-kiû, chèng-hú ū gī-bū hia̍p-chō͘, kái-siān chiòng-gāi chiá só͘-chāi ê khoân-kéng khì tú tio̍h ê chó͘-gāi, kiám-chió chiòng-gāi ê chhut-hiān. 基於對基本人權的追求,政府有義務協助、改善於障礙者所處環境所遭遇的阻礙,減少障礙的產生。
Kiat-gú 結語 Chit phiⁿ bûn-chiong siāu-kài Liân-hap Kok lîn-koân kong-iok sī án-ná lo̍k-si̍t--ê. 這篇文章介紹了聯合國的人權公約是如何在台灣落實的。 Koh ū í Siā-hōe Bo͘-sek ûi ki-chhó͘ ê Lîn-koân Bô͘-sek sī án-ne kái-seh chiòng-gāi. 以及基於社會模式的人權模式是如何解釋障礙。 Tùi chiòng-gāi ê lí-kái, sī tha̍k chit ê kong-iok chîn ài seng pat--ê, tio̍h sī CRPD beh chhú-lí ê būn-tê ê tùi-siōng sī siáⁿ-lâng. 對於障礙的理解,是讀懂這部公約必須理解的前提,也就是CRPD要處理的問題的對象是誰。 Kì-liân lán í-keng pat chit ê tùi-siōng--ah, nā án-ne āu-chi̍t phiⁿ bûn-chiong beh lâi siāu-kài CRPD sī iōng siáⁿ-mih hong-hoat, lâi pó-chiong chiòng-gāi chiá ê ki-pún lîn-koân. 既然我們已經明白對象,那麼下一篇文章,將要來介紹CRPD是用什麼方法,來去保障障礙者的基本人權。